Møte i Eldreråd den 02.12.2020

Vedtak

Innkalling og saksliste vert godkjent.

Behandling

Eldrerådet godkjende innkalling og saksliste.

Vedtak

Møteprotokollen vert godkjent.

Behandling

Eldrerådet godkjende samrøystes møteprotokollen.

Vedtak

Eldrerådet kjem med følgjande uttale til økonomiplan for Alver kommune 2021-2024:

Budsjettkommentarer til Eldrerådsmøte 2.des 2020

Generell del

Alver kommune er ein ny kommune med ambisjonar om å vera mellom dei beste på fleire område, bl.a på oppvekst og helse og omsorg, som er dei store felta som fordrar mest ressursar.

Grunnlaget for den nye kommunen vart lagt i intensjonsavtalen av juni 2016 og er styrande for etableringa av Alver kommune. Intensjonsavtalen har ei ambisiøs målsetning som ikkje i stor nok grad tar inn over seg moglegheita for nedgangstider, som f.eks Covid19 og endra rammer i statsbudsjettet.

At kommunen treng økonomisk handlingsrom, bør vera ei sjølvfølge. Alver kommune har iflg rådmannen starta prosessen med å ta ned driftskostnadane i inneverande år (2020). Likevel vil kommunen gå med underskot i 2020 og eit par år framover, dersom ein ikkje tar kraftfulle tiltak som rådmannen uttrykker det.

Eldrerådet vil uttrykke si bekymring for at vi kan skyta oss sjølv i foten dersom ein ikkje skundar seg langsomt i denne kritiske overgangsfasen. Ei integrering og samansmelting av 3 kommunar er eit stort prosjekt. Og som prosjekt flest, så tar det noko tid før det meste er på plass og ein kan starta å hausta av stordriftsfordelane som er der og vil koma. Menneska i organisasjonen må få tid på seg til å leggja dei rette føringar i ein organisasjon som nok må endra strukturen. Reduser ikkje det administrative nivået for raskt. Det kan bli kostbart seinare!

Det store investeringsnivået i vår region gjennom ein kort periode dei siste åra gir grunn til undring. Berre i gamle Lindås vart det i rask rekkefølge planlagt 3 nye gigantskular til saman på rundt ¾ milliard NOK. Kvifor har ein ikkje planlagt med ei betre fordeling av kostnadane? No vil dette bl.a ramma helse og omsorg svært hardt. Når vi då veit statistisk at dette er den einaste sektor som vil ha auka behov for tenester pga den forventa "eldrebølgja» framover, så er det grunn til å vera bekymra for prioriteringa som no skal gjerast.

Ei innsparing på 175 MNOK, sjølv om det er over 4 år, kan virka dramatisk. Alver har årleg eit inntektspotensial på i underkant av 2 milliarder NOK. (Pr 2020 vil det bli underskot - som i 2019). Dvs ein reduksjon på gjennomsnittleg vel 2% for heile perioden kor ein då er tilbake til overskot i driftsbalansen (23-24).

Vi blir stadig minna på at Alver kommune har høge driftskostnader, der desentralisert tenestestruktur, høge kostnader i helse og omsorg og høge kostnader knytt til gjeld, er tre av hovudforklaringane. Gjeldsbyrda stammar i store trekk frå sektor oppvekst. Helsehuset er eit interkommunalt samarbeid.

Innanfor tenesteområdet Oppvekst blir også sparekniven henta fram.

Mykje reduksjon i personalet som ei generell anmerking. Dette står noko i kontrast til ambisjonsnivået innanfor kapasitet og kvalitet på tenestene.

Påfyll av lærarane sin kompetanse har lenge vore ein del av strategien/satsinga innanfor skuleverket. Reduksjon innan kurs/kompetanse bør i liten grad gå ut over lærarstaben då ein ser at skulereformene si tid ikkje er forbi. Intensjonen innan oppvekst og utdanning er god. Tidleg og kontinuerleg innsats for å betra prestasjonar og redusera ulikskap i høve til fråfall i vidaregåande opplæring må framleis prioriterast høgt.

Dei siste åra har Alver kommune (gamle kommunane) hatt eit samla resultat på grunnskulepoeng som ligg over snittet for fylket og landet. Det ein ikkje set søkjelys på, er at dette i stor grad gjeld jentene. Gutane ligg i snitt 5-6 grunnskulepoeng under jentene. For vidare utdanning er dette eit stort problem. Gruppa som treng spesialopplæring i grunnskulen, består i stor grad av gutar (2/3 deler). Utviklinga her må følgjast opp i lys av reduserte lærarkrefter. Tidleg innsats må ikkje mista fokus.

LK2020 som ny læreplan, legg vekt på at elevane skal vera aktive i eiga opplæring. Noko uklart kva effekt dette har for lærarstaben som no skal reduserast.

Investeringar som ikkje er sjølvkost, bør haldast under streng kontroll.

Eldrerådet ser med bekymring på følgende saker:

• Tenestetilbodet innanfor helse og omsorg bør i stor grad vera som intensjonsavtalen seier det første året

• Desentralisert tenestestruktur må framleis vera norm. I det minste rundt nærsentra.

• Pleiefaktoren ved sjukeheimen må ikkje reduserast

• Reduksjonen av heimehjelp frå annakvar veke til tredje kvar veke

• Barnetrygd skal/bør ikkje vera ein del av grunnlaget ved berekning av sosialstønad

• Ingen fotavtrykk etter reformen «Leve hele livet»

• Planlegging for eit aldersvennleg samfunn ikkje synleg. Dette må gjelda tverrfagleg på alle nivå.

• Manglande dagsentra for eldre i nærsentra

• Venteliste logoped! Slagpasienter må prioriterast høgt, dei kan ikkje stå på ei lang venteliste.

• Eventuell reduksjon i institusjonskjøkken og matutlevering til eldre/pleietrengande. Kjøkken og matdistribusjon må oppretthaldast som i dag.

«Oppvekst»

Eldrerådet ser med bekymring på følgjande saker:

• Auke i barnetalet frå 14 til 16 barn pr vaksen person i SFO

• Driftstilskotet til private barnehagar må vera det same om barnehagen er i gamle Lindås, Radøy eller Meland

• Frårår at timetalet til styrkingstiltak til barn og unge med spesielle behov i barnehage og skule vert redusert

• Frårår å auke gruppestørrelse for lærarar

• Tidleg innsats må ha høg prioritet

• LK2020 som ny læringsplan. Kva fordrar det av ressursar på lærarsida

Behandling

Kommunalsjef økonomi presenterte rådmannen sitt framlegg til økonomiplan 2021-2024 og svara på spørsmål i felles orientering for eldrerådet/råd for menneske med nedsett funksjonsevne/ungdomsrådet.

Eldrerådet heldt fram handsaming av økonomiplan i eige møte, der kommunalsjef Leni Dale svara på spørsmål.

Leiar Olav M. Steinsland sette fram forslag om følgjande uttale til økonomiplan for 2021-2024:

Budsjettkommentarer til Eldrerådsmøte 2.des 2020

Generell del

Alver kommune er ein ny kommune med ambisjonar om å vera mellom dei beste på fleire område, bl.a på oppvekst og helse og omsorg, som er dei store felta som fordrar mest ressursar.

Grunnlaget for den nye kommunen vart lagt i intensjonsavtalen av juni 2016 og er styrande for etableringa av Alver kommune. Intensjonsavtalen har ei ambisiøs målsetning som ikkje i stor nok grad tar inn over seg moglegheita for nedgangstider, som f.eks Covid19 og endra rammer i statsbudsjettet.

At kommunen treng økonomisk handlingsrom, bør vera ei sjølvfølge. Alver kommune har iflg rådmannen starta prosessen med å ta ned driftskostnadane i inneverande år (2020). Likevel vil kommunen gå med underskot i 2020 og eit par år framover, dersom ein ikkje tar kraftfulle tiltak som rådmannen uttrykker det.

Eldrerådet vil uttrykke si bekymring for at vi kan skyta oss sjølv i foten dersom ein ikkje skundar seg langsomt i denne kritiske overgangsfasen. Ei integrering og samansmelting av 3 kommunar er eit stort prosjekt. Og som prosjekt flest, så tar det noko tid før det meste er på plass og ein kan starta å hausta av stordriftsfordelane som er der og vil koma. Menneska i organisasjonen må få tid på seg til å leggja dei rette føringar i ein organisasjon som nok må endra strukturen. Reduser ikkje det administrative nivået for raskt. Det kan bli kostbart seinare!

Det store investeringsnivået i vår region gjennom ein kort periode dei siste åra gir grunn til undring. Berre i gamle Lindås vart det i rask rekkefølge planlagt 3 nye gigantskular til saman på rundt ¾ milliard NOK. Kvifor har ein ikkje planlagt med ei betre fordeling av kostnadane? No vil dette bl.a ramma helse og omsorg svært hardt. Når vi då veit statistisk at dette er den einaste sektor som vil ha auka behov for tenester pga den forventa "eldrebølgja» framover, så er det grunn til å vera bekymra for prioriteringa som no skal gjerast.

Ei innsparing på 175 MNOK, sjølv om det er over 4 år, kan virka dramatisk. Alver har årleg eit inntektspotensial på i underkant av 2 milliarder NOK. (Pr 2020 vil det bli underskot - som i 2019). Dvs ein reduksjon på gjennomsnittleg vel 2% for heile perioden kor ein då er tilbake til overskot i driftsbalansen (23-24).

Vi blir stadig minna på at Alver kommune har høge driftskostnader, der desentralisert tenestestruktur, høge kostnader i helse og omsorg og høge kostnader knytt til gjeld, er tre av hovudforklaringane. Gjeldsbyrda stammar i store trekk frå sektor oppvekst. Helsehuset er eit interkommunalt samarbeid.

Innanfor tenesteområdet Oppvekst blir også sparekniven henta fram.

Mykje reduksjon i personalet som ei generell anmerking. Dette står noko i kontrast til ambisjonsnivået innanfor kapasitet og kvalitet på tenestene.

Påfyll av lærarane sin kompetanse har lenge vore ein del av strategien/satsinga innanfor skuleverket. Reduksjon innan kurs/kompetanse bør i liten grad gå ut over lærarstaben då ein ser at skulereformene si tid ikkje er forbi. Intensjonen innan oppvekst og utdanning er god. Tidleg og kontinuerleg innsats for å betra prestasjonar og redusera ulikskap i høve til fråfall i vidaregåande opplæring må framleis prioriterast høgt.

Dei siste åra har Alver kommune (gamle kommunane) hatt eit samla resultat på grunnskulepoeng som ligg over snittet for fylket og landet. Det ein ikkje set søkjelys på, er at dette i stor grad gjeld jentene. Gutane ligg i snitt 5-6 grunnskulepoeng under jentene. For vidare utdanning er dette eit stort problem. Gruppa som treng spesialopplæring i grunnskulen, består i stor grad av gutar (2/3 deler). Utviklinga her må følgjast opp i lys av reduserte lærarkrefter. Tidleg innsats må ikkje mista fokus.

LK2020 som ny læreplan, legg vekt på at elevane skal vera aktive i eiga opplæring. Noko uklart kva effekt dette har for lærarstaben som no skal reduserast.

Investeringar som ikkje er sjølvkost, bør haldast under streng kontroll.

«Helse og omsorg»

Eldrerådet ser med bekymring på følgende saker:

• Tenestetilbodet innanfor helse og omsorg bør i stor grad vera som intensjonsavtalen seier det første året

• Desentralisert tenestestruktur må framleis vera norm. I det minste rundt nærsentra.

• Pleiefaktoren ved sjukeheimen må ikkje reduserast

• Reduksjonen av heimehjelp frå annakvar veke til tredje kvar veke

• Barnetrygd skal/bør ikkje vera ein del av grunnlaget ved berekning av sosialstønad

• Ingen fotavtrykk etter reformen «Leve hele livet»

• Planlegging for eit aldersvennleg samfunn ikkje synleg. Dette må gjelda tverrfagleg på alle nivå.

• Manglande dagsentra for eldre i nærsentra

• Venteliste logoped! Slagpasienter må prioriterast høgt, dei kan ikkje stå på ei lang venteliste.

«Oppvekst»

Eldrerådet ser med bekymring på følgjande saker:

• Auke i barnetalet frå 14 til 16 barn pr vaksen person i SFO

• Driftstilskotet til private barnehagar må vera det same om barnehagen er i gamle Lindås, Radøy eller Meland

• Frårår at timetalet til styrkingstiltak til barn og unge med spesielle behov i barnehage og skule vert redusert

• Frårår å auke gruppestørrelse for lærarar

• Tidleg innsats må ha høg prioritet

• LK2020 som ny læringsplan. Kva fordrar det av ressursar på lærersida

Det vart sett fram følgjande felles tilleggsframlegg - som kulepunkt under "Helse og omsorg":

• Eldrerådet ser med på bekymring på eventuell reduksjon i institusjonskjøkken og matutlevering til eldre/pleietrengande. Kjøkken og matdistribusjon må oppretthaldast som i dag.

Eldrerådet vedtok samrøystes dei to framlegga til uttale som vart sett fram i møte.